کووید۱۹ شتاب‌دهنده تحول دیجیتال

میلاد شکرخواه ‌مدیر‌ICT بنیاد سینمایی فارابی:

ویروس کووید۱۹ و همه‌گیری آن، علاوه بر در معرض خطر قراردادن سلامت و جان انسان‌ها، بحران‌های عظیمی در شیوه حکمرانی دولت‌ها در سطوح مختلف اجتماعی، فرهنگی، سیاسی و اقتصادی به وجود آورده است و نبود افق زمانی روشن برای عبور از این بحران همه‌گیر، بیم و امیدها را روزبه‌روز تشدید می‌کند. در این میان، سازمان‌ها و کسب‌وکارهایی که در گذشته تحولات دیجیتال را در کشور کم‌اهمیت می‌پنداشتند، امروز با شوک اقتصادی ناشی از محدودیت‌های به‌وجود‌آمده، در معرض زیان مهلکی قرار گرفته‌اند. چالش جهانی کووید۱۹ و تلاش بشر برای حل این بحران، فرصتی را برای تکامل سازمان‌ها و شکوفایی کسب‌وکارهای جدید، براساس یک واقعیت کاملا دیجیتالی و بدون مداخله حداکثری انسان فراهم کرده است.

به گزارش روابط عمومی بنیاد سینمایی فارابی به نقل از روزنامه شرق، میلاد شکرخواه مدیر ICT بنیاد سینمایی فارابی درباره «کووید 19 شتاب دهنده تحویل دیجیتال» نوشت: تحول دیجیتال به‌مثابه یکی از مفاهیم تحول کسب‌وکار، به بیان ساده، به ادغام فناوری در سازمان‌‌ها یا کسب‌وکارهایی گفته می‌شود که با هدف ایجاد تحول شگرف صورت می‌گیرد. این تحول برای تحقق باید در سراسر سطوح و فرایندهای کاری رخ دهد تا سودمندی و منافع ناشی از آن شکوفا شود. البته استفاده از فناوری و ابزارهای متکی به آن، به‌تنهایی دستاوردی درپی نخواهد داشت و موفقیت در گرو «توانمندسازی مهارت‌های نیروی انسانی» و «تحول در الگوهای ارزش‌آفرینی» نسبت به تحولات دیجیتال در سازمان‌ است.

تحول دیجیتال، مسئله این است

اکنون خانه‌نشینی هم‌زمان مردم جهان و هم‌نشینی آنها با فناوری و بهره‌مندی از منافع آن، در نوع خود بی‌سابقه است. از همین‌رو، اهمیت ICT بیش از گذشته هویدا شده و ضرورت به‌کارگیری ظرفیت‌های آن در تمام سطوح کسب‌وکار، تغییر رویکرد و استراتژی سازمان‌ها در انطباق‌پذیری حداکثری با تحولات دیجیتال یکی از بنیادی‌ترین راهکارهای نجات‌بخش در ادوار کرونا و پساکرونا خواهد بود. هرچند در دوران اضطرار، دولت‌ها‌ بخش محدودی از زیان‌های به‌وجود‌آمده را با اعطای بسته‌های حمایتی به‌منظور نجات بنگاه‌ها و رفاه مردم جبران خواهند کرد، اما در رابطه با بحران کرونا، شرایط تابعی است از رفتار مردم که در دوران فعلی و پساکرونا شاهد تغییراتی شگرف خواهد بود. این یادداشت به چند راهکار کاربردی برای استفاده از ظرفیت‌های بالقوه تحولات دیجیتال در سازمان‌ها و کسب‌وکارها اشاره می‌کند،‌ با این پیش‌فرض که مخاطرات ناشی از کرونا در تمام حِرَفِ مختلف، فرایند‌های دیجیتال‌سازی را به‌طرز معجزه‌آسایی شتاب می‌بخشد.

گسترش قلمرو با حضور در فضای مجازی

نظام‌های متکی بر خرده‌فروشی آنلاین در سراسر جهان‌، با کاهش مراجعات مردم به فروشگاه‌ها و مراکز خرید و اصطلاحا با کوچک‌شدن بازار‌ها‌ رشد می‌کنند. به عنوان مثال‌، در چین مصرف‌کنندگان به خرید مواد غذایی آنلاین روی آورده‌اند و به گفته کمپانی فرانسوی کارفور‌، میزان تحویل سبزیجات آنها نسبت به سال گذشته 600 درصد افزایش یافته است؛ همچنین فروشگاه اینترنتی جی‌دی‌، یکی از بزرگ‌ترین فروشگاه‌های خرده‌فروشی آنلاین در چین، در مدت مشابه، فروشی بیش از چهار برابر را تجربه کرده است. شما دیر یا زود، با این شتاب فزاینده در فضای مجازی، باید برای خلق یک هویت آنلاین بیش از گذشته تلاش کنید. بنابراین باید با ایجاد یک وب‌سایت یا اپلیکیشن تلفن همراه، قلمرویی جدید و سودمند، متناسب با نیازها و خدمات خود خلق کنید و توانمندی‌های سازمان‌ خود را برای گسترش حضور در بازارهای دیجیتال تقویت کنید. این اتفاق باعث می‌شود که سازمان یا کسب‌وکار شما تا حد قابل توجهی از مخاطرات احتمالی که بازارهای سنتی را تهدید می‌کند در امان بماند و در زمان بحران پایدارتر فعالیت‌های خود را راهبری کنید. البته از این موضوع غافل نشوید که متناسب با تحولات دیجیتالی، توانمندسازی نیروی انسانی و نحوه فعالیت در زیست بومی جدید را باید در دستور کار قرار دهید.

در‌صورتی‌که از گذشته فعالیت‌های خود را ازطریق وب‌سایت یا اپلیکیشن تلفن همراه دنبال می‌کنید‌، موقعیت بسیار بهتری دارید و باید علاوه بر بهبود زیرساخت‌های فنی و امنیتی به عوامل کلیدی زیر توجه کنید تا در شرایط بحرانی با افزایش تقاضا و رشد کاربران، با موفقیت و اطمینان بیشتری به فعالیت خود ادامه دهید.

 بهینه‌سازی رابط کاربری برای تلفن‌های همراه (Responsive & Mobile Friendly)

 بهینه‌سازی تجربه کاربری (Optimize UX)

 بهینه‌سازی برای موتورهای جست‌وجو (Search Engine Optimization)

 تولید محتوا براساس استراتژی و چرخه عمر (Content Strategy)

 اندازه‌گیری اثربخشی (Measuring Effectiveness)

 تقویت بازاریابی دیجیتال (Strengthen Digital Marketing)

هرچند با فراگیربودن اینستاگرام و تلگرام در کشور ما، کانال‌های تازه‎ای برای فروش، بازاریابی و توزیع کالاها و خدمات فراهم شده است، اما سرمایه‌گذاری شما روی وب‌سایت و اپلیکیشن اختصاصی می‌تواند به عنوان مرکز اصلی کسب‌وکار شما در فضای مجازی، نقش بسزایی در ارتقا و بهبود مناسبات کاری‌تان ایفا کند.

فرهنگ کاری جدید با محیط کار مجازی

متأسفانه تا امروز پدیده‌ «کار در منزل» در ایران به دلایلی مثل حفظ سطح کیفی فعالیت‌ها در محیط خارج از کار و عدم اطمینان و اعتماد متقابل کارمند و کارفرما و عوامل دیگر، به امری مهم در فرهنگ‌ کاری تبدیل نشده است، اما با توجه به محدودیت‌های حضور افراد در محیط کار، فرصت مغتنمی به‌وجود آمده تا شما در فرایندهای کاری خود که بی‌نیاز از حضور فیزیکی ا‌ست، بازنگری جدی‌تری داشته باشید و با اتکا به فناوری از مزایای محیط‌های مبتنی‌بر ابر (SaaS)  بهره‌مند شوید. ویژگی باز این محیط‌‌ها، اشتراک‌گذاری و ویرایش اسناد به‌طور ایمن‌، مدیریت وظایف و پروژه‌ها، دسترسی به ابزارهای تجزیه و تحلیل و امکاناتی نظیر چت‌روم است.

طبیعی است که شما با توجه به ماهیت فعالیت خود نمی‌توانید از یک قاعده کلی برای انجام کار در منزل پیروی کنید، اما می‌توانید با مهاجرت از محیط کار فیزیکی به یک پلتفرم آنلاین که الزامات کلیدی کار شما را برآورده ‌می‌کند، فعالیت‌های سازمان‌ خود را راهبری کنید و بر اهداف ویژه خود متمرکز شوید. به یاد داشته باشید که سرمایه‌گذاری در استقرار پلتفرم‌های آنلاین به‌منظور دورکاری نه‌تنها هزینه به حساب نمی‌آید، بلکه ارزش افزوده مهمی برای سازمان شما به ارمغان می‌آورد، زیرا در عصر ارتباطات و تکنولوژی، معیار سنجش سازمان‌ها، میزان دارایی‌ دیجیتال‌ آنها است.

انعطاف‌‌پذیری و افزایش رضایت و بهره‌وری نیروی انسانی و اصطلاحا تمرکز بر استراتژی درهای باز (امکان ارتباط مستقیم بین مدیر و کارمند به‌صورت پیام‌های متنی و تصویری) از مزیت‌های رقابتی مهاجرت به قلمرو این پلتفرم‌ها است. بنابراین اگر در اجرای دورکاری و ایجاد محیط کاری آنلاین اهتمام دارید، پلتفرم‌های آنلاین فراوانی متناسب با مشاغل شما وجود دارند که از جمله می‌توان به Trello برای مدیریت تیم‌ها zoom برای جلسات ویدیویی از راه دور و zapier برای مدیریت گردش کار اشاره کرد.

رونق اقتصاد دیجیتال در دوران رکود

با گسترش فناوری‌های دیجیتالی و تأثیر آن بر صنایع تولیدی و خدماتی و همچنین شکل‌گیری تجارت الکترونیک، مفهوم اقتصاد دیجیتال مطرح شد که تا امروز نظریه‌پردازان زیادی به مفهوم‌سازی آن پرداخته‌ و برخی آن را موج چهارم انقلاب صنعتی نامیده‌اند. در این اقتصاد، ارزش‌آفرینی در کسب‌وکارها برپایه دانش و نوآوری با اتکا به فناوری‌های دیجیتال است و با ظهور پلتفرم‌های دیجیتالی مختلف، ماهیت بازارهای این عرصه هم تغییر کرده است.

با توجه به این تحولات، در نظر داشته باشید که میلیون‌ها مصرف‌کننده هم در یک شرایط رکود اقتصادی هوشمندانه‌تر نسبت به خرید اقدام می‌کنند و نسبت به قیمت‌ها حساس‌تر می‌شوند، زیرا امکان مقایسه قیمتی به‌راحتی برای آنها، فارغ از مکان و زمان فراهم است. از طرفی، طرح فاصله‌گذاری فیزیکی به عنوان راهکاری درازمدت، امکان خریدهای حضوری مردم را به حداقل می‌رساند و بدیهی است که سرمایه‌گذاری روی هر شکلی از فناوری که بشر را بدون تماس فیزیکی در انجام امور کمک کند، رشد اقتصادی را درپی خواهد داشت.

از همین رو، مشاغل مبتنی‌بر پلتفرم‌ها در عرصه‌های آموزشی، دولت الکترونیک‌، پزشکی آنلاین، خرده‌فروشی‌ها، بانکداری و بیمه الکترونیک و سرگرمی از مهم‌ترین صنایعی هستند که در آینده‌ای نه‌چندان دور با سرمایه‌گذاری در فضای دیجیتال جهش عظیمی را تجربه می‌کنند، زیرا مدل تجاری این کسب‌وکارها مقیاس‌پذیر (Scalable digital business) است و ارزش خود را از جوامعی که برای آنها خدمت می‌کنند، به دست می‌آورند و اثر شبکه‌ای منبع اصلی ایجاد ارزش و مزیت رقابتی در آنها است.

تکیه‌گاهی به نام کلان‌داده‌ها؛ تحلیل و تصمیم‌گیری

یکی از دستاوردهای به‌کارگیری هوش مصنوعی در صنایع مختلف، پیدایش مفهوم کلان داده‌ است که به عنوان یکی از مهم‌ترین دارایی‌های هر سازمان و کسب‌وکاری، نقشی مؤثر در فرایند تصمیم‌‌گیری هوشمند دارد. به‌طورکلی هوش مصنوعی دارای دو مفهوم کلیدی یادگیری ماشین و شبکه‌های عصبی است که کلان‌داده‌ها در سطح یادگیری ماشین، بیشترین کاربرد را دارند و شاید بتوان ادعا کرد که بدون وجود آنها، هوش مصنوعی از مهم‌ترین قابلیت خود یعنی یادگیری ماشین بازمی‌ماند. به همین دلیل است که در چند سال اخیر، داده‌ها جایگاه و ارزش بسیار زیادی برای همه سازمان‌ها و کسب‌وکارها پیدا کرده‌‌اند و همه آنها در تلاش برای استخراج و تجمیع داده‌ها از مصرف‌کنندگان خود هستند. به یمن وجود کلان‌داده‌ها، تصمیم‌‌گیری داده‌محور (Data-Driven Decision Making) به عنوان یک فرهنگ جدید تصمیم‌گیری و همچنین یک تخصص وارد دنیای فناوری شده است و کسب‌وکارهای زیادی با تکیه بر ابزارهای تحلیل کلان داده، به جای اتکای صرف بر تجربه، نسبت به رقبای خود در بحران‌ها هوشمندانه‌تر‌ تصمیم‌گیری و عمل می‌کنند.

اگر شما در کسب‌وکار خود قادر باشید، داده‌ها را به‌موقع جمع‌آوری و با استفاده از ابزارهای هوش مصنوعی، تحلیل دقیقی از روندها و رخ‌دادهای پیش‌روی سازمان خود داشته باشید، خواهید دید که تا چه حد می‌توانید در بحران‌ها، با پیش‌بینی‌پذیری از پیامدهای احتمالی وقایع داخلی و خارجی بکاهید.

کلام آخر

تحول دیجیتال زمینه‌هایی را برای شما فراهم می‌کند تا ارزش‌های بی‌سابقه‌ای را به مشتریان خود ارائه دهید، اما این شکوفایی نیازمند بینش و نگرشی عمیق است تا رشد و سودآوری را برای کسب‌وکار شما درپی داشته باشد. به یاد داشته باشید که تحول دیجیتال هرگز نقطه پایان ندارد و شما باید همواره راهکارهای دیجیتال برای حل مسائل خود در تمام سطوح اتخاذ کنید.

در این یادداشت تلاش شد تا راهکارهای مؤثری به‌منظور به‌کارگیری از ظرفیت‌های تحول دیجیتال تشریح شود، اما صاحبان کسب‌وکار و رهبران سازمان‌ها‌ باید فراتر از این مفاهیم درباره فناوری‌ها و نوآوری‌های صنایع خود شناخت کافی کسب کنند تا فرصت‌های طلایی را از دست ندهند و برای تحول دیجیتال نیز خود را آماده کنند.  (منبع: روزنامه شرق، شماره 263464، 14 اردیبهشت 1399)