الزام بازتعریف گردشگری در پساکرونا

الزام بازتعریف گردشگری در پساکرونا

زمانی که جهان در آستانه سال ۲۰۲۰ آماده می‌شد تا بالاترین نرخ گردشگری را با یک‌میلیارد و ۶۰۰ هزار نفر رقم بزند، میهمانی سرزده، با نام ویروس کرونا، دنیا را با بحران سلامت پیش‌بینی‌نشده‌ای مواجه کرد که تأثیر عمیقی بر اقتصاد جوامع گذاشت و گردشگری و کسب‌وکارهای بسیاری را با مشکل مواجه کرد.‌براساس اعلام سازمان جهانی گردشگری، ورود گردشگران بین‌المللی 20 تا 30 درصد در سال 2020 کاهش می‌یابد، یعنی بازگشت به سطح پنج تا هفت سال پیش و ضرر 250 تا 400 میلیارد دلار درآمدهای گردشگری بین‌المللی.‌ کووید‌۱۹ بر‌ رایج‌ترین نگاه به گردشگری که همانا اقتصاد است تأثیری عمیق برجای گذاشت، به‌طوری‌که بسیاری از کسب‌وکارهای وابسته به این صنعت در همان هفته‌های نخست به ورطه نابودی کشیده شدند.‌تمامی دولت‌ها برای محافظت از سلامتی شهروندان بر خارج‌نشدن از منزل تأکید کردند؛ بنابراین در این شرایط گردشگری نخستین صنعت نیازمند به حمایت و کمک بود که متأسفانه به آن توجه نشد.‌‌براساس گزارش سازمان جهانی گردشگری، حدود ۹۶ درصد از تمام مقصدهای جهان، محدودیت‌های سفر را در پاسخ به بیماری همه‌گیر اعمال کرد‌ه‌اند. حدود ۴۳ درصد (۹۰) مقصد مرزهای خود را به‌طورکامل یا جزئی بسته‌اند. حدود 21 درصد (44 مقصد) ممنوعیت سفر را برای مسافرانی که از بعضی از مقصد‌ها تحت تأثیر کووید 19 قرار گرفته‌اند، معرفی کرده‌اند.

حدود 27 درصد (56 مقصد) پروازهای بین‌المللی یا بومی را به مقصدها متوقف کرده‌اند.‌پیش‌بینی‌ها از ازبین‌رفتن یک میلیون فرصت شغلی و بی‌کاری صدمیلیون نفر در بخش سفر و گردشگری در جهان، بیش از 63 میلیون ضرر شغلی در منطقه آسیا و اقیانوسیه، لغو یا به‌تأخیر‌افتادن رویدادهایی مانند نمایشگاه گردشگری برلین و بازی‌های المپیک حکایت دارد.‌پس از قرنطینه‌های خانگی و کنترل بیماری به شیوه‌های مختلف در تمام دنیا اهمیت تفریح و سفر بیش از گذشته آشکار شد و دولتمردان و حتی خود گردشگران سعی کردند بعد از به‌آرامش‌رسیدن کشورها در کنترل بیماری کووید ۱۹ به این بخش مهم از زندگی که اهمیت آن به‌وفور در تمام جهانیان مشاهده شد، راه‌حل‌هایی برای سفر ارائه کنند.‌سازمان جهانی گردشگری در بحران کووید 19 هم‌صدا با سازمان جهانی بهداشت جهانی، با ایجاد پویش ‌«فردا سفر کنید»، خواستار مسئولیت‌پذیری بین‌المللی و مشترک در میان صنعت گردشگری در مواجهه با شیوع ویروس کرونا شد. این سازمان هدف از برپایی این پویش را کشف فرهنگ‌های گوناگون، تمرین اتحاد و احترام به یکدیگر، مراقبت از محیط زیست، تداوم یادگیری، توسعه و پایداری و ایجاد فرصت‌ها برای همگان اعلام کرده است. هشتگ «فردا سفر کنید» در واقع پاسخ سازمان جهانی گردشگری به بحران کنونی بود که بر ارزش‌های دیرینه این نهاد تأکید می‌کرد. 

این پویش بازتاب زیادی در شبکه‌های اجتماعی داشته و مورد استقبال تعداد زیادی از کشورها، مقاصد گردشگری، کمپانی‌های مرتبط با این حوزه، شهرها، رسانه و همچنین افرادی از سراسر جهان قرار گرفته است.بحران‌های گذشته ثابت کرد ظرفیت گردشگری برای بازگشت پرقدرت و سریع پس از بحران کم‌نظیر است و برای بازگشت و بازیابی دیگر شغل‌ها بوده و بازده عظیمی در همه اقتصاد و جامعه دارد.گردشگری ایران که پس از برجام گام بلندی برداشته بود، پس از حوادث گوناگون از ابتدای سال 98 و اوج بحران‌ها در نیمه دوم سال، سیر نزولی پیدا کرد و هر روز ضعیف‌تر شد، تاجایی‌که کووید ۱۹ آخرین رمقش را در آستانه فصل جدید گردشگری و بهار گرفت و گردشگری ایران مانند بسیاری از نقاط جهان تعطیل شد.بعد از آرام‌شدن فضا و همچنین پیش‌روبودن تعطیلات مختلف در تابستان، کارشناسان و مسئولان هم سعی کردند برای تغییر شرایط با رعایت پروتکل‌های بهداشتی گام بردارند، هرچند ناکافی است.به نظر می‌رسد متولیان گردشگری برای بازشدن مرزها، خدمات ویزا، امکان برگزاری تورهای خروجی و نیز ورود گردشگران خارجی به کشور، مذاکرات خود را برای اعتمادسازی و همکاری‌های مجدانه آغاز کرده‌اند.با وجوداین بسیاری از هتل‌ها با الگوبرداری از هتل‌های بزرگ و زنجیره‌ای برتر، پروتکل‌های بهداشتی را اجرا و موفقیت‌هایی کسب کرده‌اند. همچنین برخی از شرکت‌های مسافرتی و هتل‌ها با همکاری در برگزاری تورهای داخلی چندروزه سعی در روشن‌نگه‌داشتن چراغ گردشگری داخلی کرده‌اند اما بخش عمده‌ای از شرکت‌های تورگردان، تور‌های ورودی و خروجی و سامانه‌های آنلاین در بیم و امید زمان آغاز فعالیت‌ها به ‌سر می‌برند. برگزارکنندگان تورهای خارجی نیز در راستای توصیه‌های سازمان جهانی گردشگری و به‌دلیل عدم امکان بازگشت وجوه پرداختی به کارگزار خارجی، پیشنها‌د کنسل‌نکردن سفر و سفر برای روزی دیگر را به مسافران خود داده‌اند. پس می‌توان گفت گردشگری ورودی و خروجی ایران به‌دلیل بازنبودن مرزها و خدمات ویزا و.... با تأخیر و فاصله از برخی کشورها فعالیت‌های خود را آغاز خواهد کرد و هرچند پروتکل‌های بهداشتی ابلاغ سفر سلامت و هوشمند را مورد توجه قرار داده‌اند.‌در ابتدای بحران ۲۰۲۰ همگان گمان می‌کردند گردشگری تا پایان سال و شاید در سال ۲۰۲۱ در رکود کامل باشد، اما با گذشت زمان ظرفیت بی‌نظیر گردشگری و سفر و نقش آن به‌عنوان موتور محرک اقتصاد کشورها بیشتر خودنمایی کرد و اکنون دولت‌ها سعی می‌کنند با تعاریف جدید و بازاریابی نسبت به کاهش تأثیر بحران بر تمایلات سفر، موتور صنعت گردشگری خود را زودتر به کار بیندازند. توجه به راهبرد‌ها و مکانیسم‌های هماهنگ با ذی‌نفعان برای جلب اعتماد گردشگران، کمک به حفظ آرامش عمومی، فراهم‌کردن انگیزه و افزایش شتابدهی به بازاریابی، درک بازار و فعالیت سریع و هماهنگ برای بازاریابی، اعتماد و تحریک تقاضا، متنوع‌سازی بازارها و محصولات، سرمایه‌گذاری در سامانه‌های هوشمند کسب‌و‌کار و بازاریابی دیجیتال، حمایت از مشاغل و کسب‌وکارها، حمایت برای حفظ سرمایه‌های انسانی و توسعه استعدادها، حفظ آمادگی برای بحران و تقویت تاب‌آوری و در‌نظر‌گرفتن بسته‌های حمایتی اقتصادی در استان‌ها و شهرها با اولویت‌قراردادن سلامتی گردشگران امری اجتناب‌ناپذیر است و صد البته بدون بازتعریف و تغییر رویکرد در دوره پساکرونا بقای گردشگری به‌زودی ممکن نخواهد بود.

حسن تقی‌زاده‌انصاری-فعال حوزه گردشگری