از گردشگری انبوه به‌سوی گردشگری سفارشی در دوران شیوع بیماری کرونا
از گردشگری انبوه به‌سوی گردشگری سفارشی در دوران شیوع بیماری کرونا
مسیر جدید و یا نوعی گردشگری جدید، با گذر از گردشگری انبوه به‌سوی گردشگری سفارشی برویم.
گردشگری روستایی به‌عنوان یکی از فرصت‌های توسعه و زمینه‌های مشخص تغییر و ایجاد تنوع در اقتصاد روستایی در ابعاد اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و زیست‌محیطی است و با گسترش روزافزون مهاجرت‌های روستایی طی سال‌های متمادی و کاهش درآمد خانوارهای روستایی و فعالیت‌های کشاورزی توجه به تنوع سازی و فعالیت جایگزین و درعین‌حال مکمل برای کشاورزی ضروری به نظر می‌رسد. تا جهت توسعه پایدار روستایی، امکان بهره‌مندی روستاییان از معیشت پایدار فراهم شود که این مهم بهبود کیفیت زندگی و افزایش رفاه اجتماعی و رضایتمندی روستاییان را در پی خواهد داشت.
با شیوع بیماری کرونا در جهان بسیاری از سفرهای داخلی و خارجی، ارتباطات، جابه‌جایی‌ها و فعالیت شرکت‌های بزرگ‌ها و تأسیسات مرتبط با گردشگری، بازدید از مراکز و اماکن گردشگری، اماکن سرپوشیده و موزه‌ها و... به‌طور چشمگیری کاهش یافته است و در این راستا بیشترین خسارت به رو به‌رشدترین و بزرگ‌ترین صنعت که گردشگری است وارد شده است. به نظر می‌رسد باید مسیر جدید و یا نوع گردشگری جدیدی را تجربه کرد و آن گذر از گردشگری انبوه (mass tourism) به‌سوی گردشگری سفارشی tailor made tour ) و یا customized tourism ) است.
با شرایطی که در دوران کرونا به سر می‌بریم باید به دنبال گردشگری جایگزین بود و این حرکت از نقطه مقابل گردشگری انبوه با الگویی برای گردشگری تخصصی، فرهنگی مبتنی بر جوامع محلی و حفاظت محیط‌زیست مؤثر است و این امر می‌تواند محقق شود.
گردشگری روستایی همان تجربه زندگی محلی شامل موارد بسیار متنوعی از جاذبه‌های طبیعی، فرهنگی و فعالیت‌هایی می‌شود که در یک منطقه روستایی و کشاورزی خاص وجود دارند. فعالیت‌هایی مانند گردشگری کشاورزی، کوهنوردی، سوارکاری و اقامت در خانه‌های محلی.
به‌طورکلی محور این نوع گردشگری، درک زیبایی‌ها و جاذبه‌های طبیعت، احترام به طبیعت و فرهنگ مردم آن منطقه است و بسته به جغرافیای منطقه فعالیت‌های متفاوتی می‌تواند در آن صورت پذیرد.
با توجه به این‌که از مشخصه‌های اصلی گردشگری روستایی می‌توان به مواردی مانند وجود فضاهای گسترده و باز اشاره کرد؛ همچنین گردشگران می‌توانند این فرصت را داشته باشند که به‌طور مستقیم فعالیت‌های دامداری و کشاورزی را تجربه کرده و در زیست‌بوم منطقه به طبیعت‌گردی بپردازند. درنتیجه گردشگری روستایی در معنای واقعی باید در مناطق روستایی، برای آشنایی با جاذبه‌ها، فرهنگ و آداب و رسوم منطقه اجرا می‌گردد و از همه مهم‌تر در مقیاس روستایی و کوچک انجام می‌پذیرد (برخلاف گردشگری انبوه) گردد لذا می‌تواند شکل مؤثری از گردشگری در این دوران باشد.
از آنجا که نمی‌توان زمان مشخص و معینی برای پایان کرونا در نظر گرفت و از طرف دیگر هم شاید نتوان مانع از سفر مردم در طی سال شد، یکی از مؤثرترین روش‌ها برای پیشگیری و شیوع بیشتر ویروس کرونا حرکت از گردشگری انبوه و یا گردشگری تفریحی که اغلب گردشگری تعطیلاتی نیز گفته می‌شود به‌سوی گردشگری جایگزین، گردشگری سفارشی براساس نیازهای خاص گردشگر با ظرفیت‌های محدودتر است. به نظر می‌رسد روستاها مقصد گردشگری مناسبی در این ایام می‌باشند البته با حفظ و رعایت کامل دستورالعمل‌های بهداشتی با برنامه‌ریزی مناسب و جامع بیشترین بهره برای روستاییان و بیشترین رضایتمندی برای گردشگر فراهم شود چراکه این رابطه میهمان و میزبان در صنعت میهمان‌نوازی دوسویه است و به‌زودی روند مهاجرت معکوس و بازگشت به روستاها را شاهد خواهیم بود چراکه گردشگری محلی- روستایی مردمی‌ترین انواع گردشگری است که گردشگری طبیعی، گردشگری فرهنگی گردشگری مزرعه، بوم‌گردی در یک فضای مهربان و باصفا را به ارمغان می‌آورد.
تحول از گردشگری انبوه به گردشگری جایگزین، گسترش و تمایل گروه‌های شهری به‌سوی گردشگری روستایی، ایلیاتی و عشایری، سلامت، اکوتوریسم و مسئولانه که در یک قاب کلی‌تر گردشگری سبز، منطبق با سلیقه و سفارش مشتری و مسافر را به همراه خواهد داشت.
مک‌کانل از جمله جامعه‌شناسانی که درباره توریسم نظریه دارند: مک کانل می‌گوید چشم توریست به دنبال قدمت و تاریخ است. مک کانل می‌گوید توریست به‌مثابه فراری از زمان و مکان یا فرار به تاریخ است. بنابراین سنت‌ها نقش مهمی برای توریست دارد. بیشتر گردشگرها جذب شیوه‌های زندگی جاری در گردشگاه‌ها می‌شوند.
یعنی می‌خواهند به جاهایی بروند که مردم محلی می‌روند و از غذا و تفریحاتی استفاده کنند که بخشی از تشخص، میراث و فرهنگ آن مکان‌ها. آیا شهرهای بزرگ (به‌جز موزه‌ها) نمی‌توانند جذاب باشند؟ چرا؟ مک کانل این‌گونه پاسخ می‌دهد (بر اساس تقسیم‌بندی تونیس: اجتماع و جامعه) شهرهای بزرگ معمولی‌اند، زندگی روزمره دارند، گران‌اند، جنگل وارند، روابط غیرشخصی دارند، غیردوستانه‌اند. اما این تفکیک گزلشافت و گمنشافت (اجتماع و جامعه تونیس) برای چیست؟ مک کانل می‌گوید مردم در دنیای جدید فکر می‌کنند تحت تسلط بوروکراسی و سازمان‌های پیچیده زندگی‌شان کم‌عمق و سطحی شده و تنها مانده‌اند، لذا می‌روند تا دنبال واقعیت‌ها بگردند دنبال حس واقعیت دزدیده‌شده از خود، دنبال حس واقعیت هستند.
این ویژگی روزمرّ‌گی زندگی ماشینی است، که همه‌چیز را به راحت‌ترین شکل ممکن در دسترس قرار می‌دهد اما در بین همه این‌ها مردم شهری احساس سرخوشی و آرامش ندارند و این شاید به این دلیل باشد که در بین این لوکس بودن‌ها روح و حس‌های خوب گم شده است. انسان از طبیعت است و به‌طور غریزی وابسته به آن، بنابراین شاخه گلی، درخت سرسبزی و یا صدای رودخانه‌ای دلش را جلا می‌دهد و به همین علت است که امروزه طبیعت‌گردی بین مردم رواج پیدا کرده است.
در این دوران رکود صنعت گردشگری با گردشگری روستایی طبیعت خنک و کوهستانی و داغی کویر با تعارف گرم و مهمان‌نوازی روستاییان در خانه‌های روستایی اقامتی به‌یادماندنی در اقامتگاه‌های بوم‌گردی می‌تواند سفری با تعداد محدود بعد خانوار و در مقیاس کوچک سفر ایمنی را برای گردشگران فراهم نماید. چراکه سفر بخشی از زندگی اجتماعی است.
در بوم‌گاه‌های سنتی که رد پای حس‌های قدیمی و مردم گذشته وجود دارد، احساس ارزشمند و آشنایی درک می‌شود که در خانه‌های لوکس امروزی یافت نمی‌شود. فرار از استرس و فرار از یکنواختی زندگی است.
اقامتگاه‌های بوم‌گردی، مانند برگه‌ای کتاب تاریخی است که می‌توان به دل آن سفر کرد و سبک زندگی گذشتگان را در آن حس کرد، همچنین می‌توان سنت‌های دیرین و بومی مناطق مختلف کشور را دوباره احیاء کرد و به همگان نمایش داد. در این دوران کرونا اقامتگاه‌های بوم‌گردی می‌توانند علاوه بر ایجاد درآمد برای روستاییان و جلوگیری از مهاجرت آنان به احیاء سنن قدیمی و همچنین حفظ و نگهداری آثار باستانی و حفاظت از طبیعت کمک شایانی هم به اقتصاد و معیشت روستاییان شود و هم سفر به مقاصد جدید و مسیرهای کمتر شناخته‌شده با ازدحام کمتر صورت پذیرد. در بعد سفرهای داخلی در ایران سواحل شمال در ایام تعطیلات و تابستان و سواحل جنوب و جزایر آن در زمستان و در بعد بین‌المللی سفر به کشورهای همسایه و سایر کشورها نمونه‌هایی از گردشگری انبوه و یا تفریحی است که بهتر است به دنبال گردشگری جایگزین و سفارشی بود.
الهه سوفالی
کارشناس ارشد جامعه‌شناسی/ کارشناس طبیعت‌گردی اداره‌کل میراث‌فرهنگی صنایع‌دستی و گردشگری استان مرکزی
سروش
نظر شما :