واقعه عاشورا خود یک فرهنگ است

نقش صنایع فرهنگی در اشاعه فرهنگ عاشورایی؛

واقعه عاشورا خود یک فرهنگ است

سیناپرس: اینکه پیام بزرگ عاشورا نسل به نسل و سینه به سینه به بشر منتقل شده است نشان از حقانیت و اعتقاد امام شیعیان بر آزادگی و انسانیت دارد. فرهنگ و مولفه‌هایش نقش مهمی در انتقال این فرهنگ بزرگ داشته‌اند و ما امروزه آن‌ها را با عنوان «صنایع فرهنگی» می‌شناسیم.

دکتر بهمن نامورمطلق، عضو هیات علمی دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه شهید بهشتی و یکی از چهره‌های شناخته شده در حوزه نقد و نظریه‌پردازی فرهنگی در گفت‌وگو با سیناپرس با اشاره به اهمیت صنایع فرهنگی در ترویج فرهنگ عاشورا گفت: واقعه عاشورا خود یک رویداد فرهنگی است، به همین دلیل پیش از هر چیز باید با این نگرش به ترویج آن پرداخت. اکنون باید ببینیم چه درس‌هایی از آن می‌توان در زمینه‌هایی چون سیاست و جامعه‌شناسی بگیریم.

وی افزود: مهم‌ترین عنصر عاشورا، عنصر فرهنگی است و به همین جهت نزدیک‌ترین صنایع برای انتقال این فرهنگ صنایع فرهنگی هستند. این صنایع بیش از هر هنر و صنعت دیگری می‌توانند عمق پیام عاشورایی را به مخاطب منتقل کند. خوشبختانه کشور ما تنوع زیادی در صنایع فرهنگی دارد و به اعتقاد من این رویداد عاشورا است که در جهت‌دار بودن صنایع فرهنگی بازوی کمکی مهمی به شمار می‌آید.

نامور مطلق با اشاره به روابط متقابل فرهنگ عاشورایی با صنایع فرهنگی تشریح کرد: در واقع عاشورا است که صنایع فرهنگی را دارای محتوا و درون مایه‌ می‌کند؛ از طرف دیگر  صنایع فرهنگی هم می‌تواند به اشاعه فرهنگ عاشورایی کمک کند؛ چراکه آن‌ها بستر مهمی برای توزیع و انتشار پیام عاشورا هستند. بنابراین یک رابطه متقابل میان این دو مولفه وجود دارد؛ عاشورا به صنایع فرهنگی محتوا می‌دهد و صنایع فرهنگی هم رسانه ای برای ترویج فرهنگ عاشورایی است.

کارشناس در حوزه فرهنگ‌سازی تاکید کرد: اگر ما به خوبی بتوانیم این دو عنصر یعنی عنصر عاشورایی و صنایع فرهنگی را ترکیب کنیم، هم به نفع صنایع فرهنگی در جهت‌دهی کار کرده‌ایم و هم در مقابل پیام عاشورا در بسترهای گوناگون اشاعه پیدا می‌کند. برای مثال وقتی پیامی به وسیله نقاشی، موسیقی، نقالی، خواندن و غیره می‌دهیم این تلفیق باعث می‌شود مردم بهتر بتوانند پیام اصلی واقعه عاشورا را درک کنند و پذیرای آن باشند.

وی گفت: تجربه ثابت کرده است مردم پذیرای این رسانه‌ها برای انتقال پیام عاشورا هستند؛ برای مثال تعدد آثار گوناگون نظیر نوحه‌سرایی‌های فاخر، تعذیه‌خوانی، برگزاری انواع نمایشگاه‌های نقاشی و عکاسی و غیره نمونه چنین بازخوردی از سوی مردم است.

هنر،زبانی برای انتقال پیام عاشورا است

نامور مطلق درباره نقش هنر در انتقال فرهنگ عاشورایی گفت: هنر زبان فاخری برای انتقال پیام عاشورا است. گفتنی است این زبان تاثیر زیادی بر نسل‌های مختلف می‌گذارد؛ همچنان که در گذشته گذاشته است. صنایع فرهنگی هم با بهره‌گیری از هنر می‌توانند هم موثرتر و هم گسترده‌تر پیام عاشور را منتقل کنند.

 به گفته نامورمطلق؛ صنایع فرهنگی بدون هنر اصلا صنعت به حساب نمی‌آیند. هنر باید در این صنایع موج بزند. حتی در حوزه گردشگری که می‌خواهیم زمینه عاشورایی داشته باشد، باید با هنر روایت ساز کار آن را عاشورایی کرد. و برای تاثیرگذاری بیشتر باید تا حد امکان وجه هنری این صنایع را تقویت کرد.

این منتقد ادبی ظرفیت فضای مجازی را در انتقال پیام عاشورا به سراسر دنیا بی مرز دانست و عنوان کرد: یکی دیگر از خدماتی که صنایع فرهنگی بر انتقال پیام عاشورا دارد با وجود بسترهای فضای مجازی، اشاعه آن به سراسر دنیا است به گونه‌ای که امروزه ما شاهد بی مرز بودن این جریان‌ها در سراسر دنیا هستیم.

وی افزود: متاسفانه امروزه برخی از قدرت‌ها از قابلت این صنایع بی خبر بودند به همین دلیل به خوبی نتوانسته‌ا‌ند از آن استفاده مفید و موثر کنند. امید است پیام اصلی عاشورا که مبارزه با ستم است در سراسر دنیا اشاعه دهیم.

نامور مطلق در پاسخ به این پرسش که کدام یک از این صنایع فرهنگی با توجه به شرایط کنونی دنیا به ویژه کشورمان در صف اول تاثیرگذاری هستند؟ گفت: نفس فرهنگ در خود گوناگونی دارد و به همین جهت ما نمی‌توانیم یک رسانه یا یک صنعت را در این زمینه تجویز کنیم؛ چراکه سلایق و انتخاب مردم در  فهم یک موضوع فرهنگی متفاوت است. این موضوع به سن، نسل و فرهنگ جامعه بستگی دارد. شاید برای نسل جوان فضای مجازی مهم باشد و برای یک نسل میان سال تکیه‌ها و تعذیه‌خوانی بار فرهنگی بیشتری داشته باشد و برای نسلی دیگر خواندن کتاب انتخابشان باشد.

باید به طور همزمان در همه حوزه‌های صنایع فرهنگی سرمایه‌گذاری کنیم

وی با اشاره به توجه به تنوع در اشاعه فرهنگ عاشورایی افزود: ما باید به طور همزمان در همه حوزه‌های صنایع فرهنگی سرمایه‌گذاری کنیم تا ببینیم مخاطبان با چه بستری ارتباط بیشتری برقرار می‌کنند. باید در این فرهنگ‌سازی اهمیت زیادی به تنوع داد. به اعتقاد من نباید در این زمینه نگاه تک‌ بعدی داشت. 

رئیس دانشگاه هنرهای ایرانی -اسلامی استاد فرشچیان گفت: البته که مرزهایی وجود دارد اما باید این مرزها را تا حد امکان باز بگیریم که هر فردی بتواند با زبان و فهم خود با واقعه عاشورا ارتباط برقرار کند. دادن آزادی برای ارتباط با این رویداد و امام بزرگ یکی از اصلی‌ترین روندها برای اشاعه این فرهنگ است.

گفتگو:مهتاب دمیرچی