استاد دانشکده علوم گردشگری دانشگاه علم و فرهنگ ؛ سعادت، معلول تئوری گردشگری و معنویت است

استاد دانشکده علوم گردشگری دانشگاه علم و فرهنگ تهران گفت: تفسیر مفاهیم ارزش شناختی الگوی اسلامی- ایرانی پیشرفت و تئوری گردشگری و معنویت، نشان دهنده یک هدف بوده و آن هم کسب سعادت است.

 دکتر محمد حسین ایمانی خوشخو در دهمین کنفرانس الگوی اسلامی- ایرانی پیشرفت مقاله ای که با همکاری مشترک مهدیه شهرابی فراهانی، دکترای تخصصی مدیریت گردشگری دانشگاه علم و فرهنگ تهران تهیه شد را با موضوع تبیین مبانی ارزش شناختی الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت با تاکید بر تئوری گردشگری و معنویت ارائه کرد.

وی گفت: مبانی ارزش شناختی الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت مبتنی بر ارزشهای الهی است که در راستای تحقق هدف آفرینش انسانی بوده و در بستر فعالیتهای اجتماعی شکل می گیرد. تئوری گردشگری و معنویت، بستر مناسبی است در جهت تبیین مبانی ارزشی انسانی و جهان بینی اسلامی، که ارزش های جهان شمول و والای انسانی را در ارتباط با خویشتن، جهان و خالق هستی در نظر داشته و در این میان ارتباط دوسویه ای با آن دارد.

استاد دانشکده علوم گردشگری دانشگاه علم و فرهنگ ادامه داد: تبیین مبانی ارزش شناختی الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت مبتنی بر تئوری گردشگری و معنویت به شیوه کیفی و روش تحلیل و توصیف با استفاده از منابع کتابخانه ای و مصاحبه با خبرگان در سه بخش تفسیر مفاهیم، تبیین مبانی ارزش شناختی الگو با تاکید بر تئوری گردشگری و معنویت و ارائه راهکارهای عملیاتی انجام گرفته است.

نتایج حاصل از یافته های تحقیق نشان می دهد انسان، محوریت ارزش و معنویت بوده و از سوی دیگر گردشگری رفتار اجتماعی به شمار می رود که این روابط عِلی و معلولی را اجرایی می کند. گردشگری و معنویت ماهیتی ارزشی دارد که هدف آن تحقق اهداف الهی انسانی است و در این میان می تواند محور عملیاتی شدن  مبانی ارزش شناختی الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت قرار گیرد. از این رو رویکردهای برنامه ریزی توسعه گردشگری با محوریت معنویت، کارکرد عملیاتی مبانی ارزش شناختی الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت را در سطح کلان و خرد به وجود می آورد.

ایمانی خوشخو افزود: الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت با جهان بینی اسلامی و محوریت انسان بر اساس نگرش توحیدی و ایمان به رسالت انبیای الهی و زندگی اخروی شکل گرفته است و همه ابعاد اقتصادی، سیاسی و اجتماعی در مسیر کمال مادی و معنوی انسان و سیر الی الله قرار می گیرند. بی شک تحقق هر الگو نیازمند تبیین مبانی است که در راستای تحقق اهداف الگو بوده تا بتوانند در ذیل برنامه های عملیاتی قرار گیرند. از آنجایی که گردشگری به عنوان یک رفتار انسانی در جهان، منتسب به ارزش های انسانی بوده و اقدامی مهم از دیدگاه دین اسلام نیز در نظر گرفته شده است، هنگامی که بر مبنای اصول کلیدی و اصلی تعیین گردد، می تواند تحقق اهداف آفرینش الهی را متضمن گردد. مبانی ارزش شناختی الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت، تحقق انسان آرمانی در جامعه اسلامی است که از رهنمودهای دینی بهره مند شده و در این مسیر گام می نهد. تئوری گردشگری و معنویت، رویکرد سفر بر مبنای ارزش های الهی است که می تواند مبانی ارزش های انسان را بر مبنای جهان بینی اسلامی اجرایی نماید.

وی یادآور شد: مطالعه تحقیقات پیشین حاکی از این مطلب است که تحقیقاتی به صورت جداگانه در حوزه مبانی ارزش شناختی الگو و همچنین تئوری گردشگری و معنویت انجام شده است. اما نتایج نشان از مطالعات اندک در حوزه تبیین ارتباط میان این دو مفهوم دارند. به طوری که از میان تحقیقات انجام گرفته می توان به تحقیق جداری عالی تهیه شده در سال 1395 با عنوان «مبانی ارزش شناختی الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت» اشاره کرد که مبانی الگو را با تحلیل نظریه های ارزش شناختی بررسی توصیف می نماید. همچنین در حوزه تئوری گردشگری و معنویت شهرابی فراهانی تهیه شده در سال 1397 در رساله دکترا با عنوان «ارائه الگوی ادراک معنوی گردشگران فرهنگی خارجی ایران از سفر» به تبیین مفهوم معنویت و ارائه گردشگری و معنویت پرداخته است. ایمانی خوشخو و شهرابی فراهانی تهیه شده در سال 1398 در مقاله ای با عنوان «نقش گردشگری با رویکرد معنوی در تحقق الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت» به این نکته اشاره می کنند که الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت نگاه همه جانبه به توسعه داشته و اسلام را مبنای این نگاه یکپارچه قرار می دهد.

از سوی دیگر گردشگری با رویکرد معنوی نیز انسان را در محوریت خود توجه می کند و این همان نگاه همه جانبه الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت است. گردشگری با رویکرد معنوی می تواند نقش بسزایی در تحقق این الگو داشته و نیازمند برنامه ریزی در سطح ملی و نگاه یکپارچه به این صنعت مهم خدماتی است تا زیرساختها و فعالیتهای لازم هم جهت با این نگاه همه جانبه فراهم شده و برنامه های اجرایی جهت تحقق اهداف الگوی اسلامی ایرانی صورت پذیرد.

استاد دانشکده علوم گردشگری دانشگاه علم و فرهنگ خاطرنشان کرد: مبانی هر الگویی نیازمند تفسیر و تبیین می باشد تا شرایط را برای اجرایی کردن آن فراهم کند به این منظور هنگامی که بر مبانی و اصول الگو جامه عمل پوشانیده شود، مفید و موثر خواهد بود. از این رو در این نوشتار که با هدف تبیین مبانی ارزش شناختی الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت با تاکید بر گردشگری و معنویت انجام گرفته است، در ابتدا مفاهیم و مبانی به شیوه کیفی و روش توصیف و تحلیل با استناد به مطالعات کتابخانه ای تفسیر شده و در بخش دوم و سوم با استفاده از مصاحبه نیمه ساختار یافته با خبرگان در بهمن ماه و اسفند ماه 1399، روابط عِلی و معلولی مبانی ارزش شناختی الگو با تئوری گردشگری و معنویت تبیین شده و سپس راهکارهای عملیاتی ارائه شده اند.

ایمانی خوشخو تاکید کرد: ارزش از جمله مفاهیم پایه ای و کلیدی جهان بینی هر انسان و جامعه ای تلقی می شود که راهنمای فعالیت و رفتار یک فرد و در ادامه جامعه خواهد بود. ارزشها مبانی و اصولی هستند که نیاز به تفسیر و تبیین دارند تا در مسیر حرکت و عملیاتی شدن قرار بگیرند. الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت با تکیه بر جهان بینی اسلامی، ارزش های الهی را منطبق با اهداف آفرینش انسان در چارچوب مبانی ارزش شناختی ارائه نموده است. بر این مبنا ارزش هایی منجر به تحقق الگوی آرمانی و مدنظر می گردند که مسیر عملیاتی شدن و کارکردی را به خوبی طی کنند. در این راستا قرار گرفتن در مسیر درست حرکت می تواند ارزشهای اسلامی ایرانی را نمایان کرده و پرده عمل بپوشاند. از این رو نیازمند یک رفتار اجتماعی هستیم تا به درستی این ارزشها عملی شود.

وی افزود: تئوری گردشگری و معنویت با تاکید بر مبانی ارزشی وجودی انسان و تحقق اهداف الهی در ارتباط و تعامل انسان با خویش، جامعه، جهان و خالق هستی بستر مناسبی است تا این ارزش ها را به صورت نه صرفا نمادین بلکه کارکردی به رخ بکشاند.

استاد دانشکده علوم گردشگری دانشگاه علم و فرهنگ تاکید کرد: مبانی ارزش شناختی الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت، مبانی جهان بینی اسلامی است که انسان را اشرف مخلوقات دانسته و ارزش را امری فطری و الهی و جهان شمول می داند از این رو کسب سعادت دنیوی و اخروی انسان در گرو رفتار و عمل کردن اتفاق می افتد. گردشگری با تاکید بر معنویت، رویکرد معنوی و روحانی به وجود انسانی است که سفر را مایه کسب ارزش، احساس آگاهی و کمال و تعالی می داند تا با حرکت فیزیکی بر روی کروه خاکی، حرکت در سیر تعالی و کمال و سعادت را برای انسان مهیا کند. بدین سبب تفسیر مفاهیم ارزش شناختی الگو و تئوری گردشگری و معنویت، نشان دهنده یک هدف بوده و آن هم کسب سعادت است. در مسیر کسب سعادت تبیین ارتباط علی و معلولی این دو مفهوم می تواند مسیر واضح و روشنی را مشخص نماید.

ایمانی خوشخو گفت: نتایح حاصل از مصاحبه با خبرگان حاکی از این مطلب است که ارزش های الگو و تئوری گردشگری و معنویت هر دو مفهومی ارزشی، معنوی و فطری هستند و شاید مسیر حرکت در سفر بهترین اقدام برای تحقق مبانی ارزشی الگو می باشد. در این راستا رویکردهای برنامه ریزی گردشگری نقش تعیین کننده ای دارند که با تاکید بر تئوری معنویت می توانند به طور خودکار ارزش های اسلامی را در پیشرفت جامعه ایرانی میسر نمایند. همچنین نگاه کلان به گردشگری منجر به تدوین استراتژی های عملیاتی در سطح منطقه ای، و ملی شده و این امر اقدام موثر دیگری در تحقق الگو خواهد بود.

وی در پایان اظهار کرد: در بخش سوم نیز خبرگان با ارائه نظر درخصوص راهکارهای عملیاتی، هدفگذاری، برنامه ریزی و تدوین برنامه های عملیاتی را در توسعه گردشگری با رویکرد معنوی در ایران اقدام مهمی برای تحقق الگو برشمرده و این امر را یکی از مهمترین فعالیت های کلان کشور می دانند که نه تنها گردشگری، بلکه سایر جوانب توسعه ای کشور را نیز محقق و میسر خواهد نمود. ایجاد نگرش استراتژیک در توسعه و پیشرفت همه جانبه کشور، منوط به انجام فعالیت های یکپارچه، در راستای اهداف مشخص می باشد که در این میان برنامه ریزی ها در راستای توسعه تئوری گردشگری و معنویت می توانند موجبات تحقق اهداف الگو، به ویژه مبانی ارزش شناختی آن را فراهم نمایند.