مشاور معاونت فناوری و نوآوری وزارت عتف ،در خلق تولید ثروت از دانش وضعیت خوبی نداریم

مشاور معاونت فناوری و نوآوری وزارت عتف گفت: اکنون ایران رتبه پانزدهم جهانی در توسعه علم را دارد. همچنین در توسعه فناوری و ثبت پتنت نیز رشد پیدا کرده است اما در خلق تولید ثروت از دانش وضعیت خوبی ندارد.

به گزارش سیناپرس، دکتر مصطفی صفدری رنجبر، مشاور معاونت فناوری و نوآوری وزارت عتف در اجلاس سراسری معاونین پارک های علم و فناوری کشور گفت: معاونت فناوری و نوآوری از زمانی که شروع به فعالیت کرده، طیف متنوعی از برنامه های اجرایی را در دستور کار خود قرار داده است. جنس برنامه های اجرایی و عملیاتی این معاونت از نوع ریلی، مشارکت در تدوین اسناد بالادستی و راهبردی است که سرنوشت حوزه فناوری و نوآوری کشور طی سال های آینده به شدت تحت تاثیر آن قرار دارد.

وی افزود: اکنون حوزه راهبردی و ریل گذاری پارک های علم و فناوری معاونت فناوری ونوآوری وزارت عتف طبق آیین نامه حمایت از تولید، دانش بنیان و اشتغال آفرین در حوزه علوم، تحقیقات و فناوری است که اخیرا به تصویب هیات وزیران رسیده و ابلاغ شده است. خیلی از احکام و گروه های هدف و مخاطب ما در این مصوبه پارک های علم و فناوری هستند.

وی اظهارداشت: تدوین نظام ملی نوآوری در حوزه آموزش عالی دومین کاری است که ما در معاونت فناوری و نوآوری انجام داده ایم. ماموریتی که از سوی شورای عالی انقلاب فرهنگی به این معاونت ابلاغ شده و بنده نیز به عنوان مدیر تدوین این سند برگزیده شده ام.

صفدری تصریح کرد: ما در این سند نشست های تخصصی با 10 گروه هدف از معاونان پژوهش و فناوری دانشگاه ها تا صنایع و اندیشکده ها برگزار کرده ایم و نقطه نظرات آنها را برای تدوین این سند در نظر گرفته ایم. امیدورایم چارچوب های اصلی این سند تا پایان سال مشخص شود و به تصویب شواری عالی انقلاب فرهنگی برسد. قطعا ما سال های آینده برنامه جدی برای تدوین آیین نامه های اجرایی این سند خواهیم داشت. این سند سه ویژگی ممتاز" مشارکتی کار کردن"،" مساله محور بودن" و عملگرایی بودن" را دارد.

وی ادامه داد: تدوین احکام پیشنهادی پژوهش فناوری در برنامه هفتم توسعه از دیگر کارهایی که است ما در این معاونت در سطوح راهبردی انجام می دهیم. این برنامه نیز با مشارکت ذی نفعان انجام شده و به زودی احکام نهایی آن تقدیم موسسه پژوهش و برنامه ریزی آموزش عالی می شود.

مشاور معاونت فناوری و نوآوری وزارت عتف به ریشه تاریخی سند نظام ملی نوآوری جهان اشاره کرد و گفت: پس از جنگ جهانی دوم، این مدل در دنیا حاکم بود که ما می توانیم با فشار فناوری، بحث نوآوری را ایجاد کنیم یعنی یک ایده توسط مبتکر و مخترع ابداع و تبدیل به نوآوری می شود.

به مرور زمان عده ای اظهارداشتند شما در این مدل آیتم جدی کشش بازار را نادیده گرفته اید. به قول شومپیتر، شما اگر بهترین صابون را تولید کنید اما مردم را تشویق و ترغیب به پاکیزگی نکنید، موفق نخواهید شد. در واقع همان بحث نوآوری فرهنگی و فرهنگ نوآوری مطرح است به همین دلیل امروزه بسیاری از شرکت های دانش بنیان، بازار پایدار و مانا و تضیمن شده ای ندارند.

وی بیان کرد: در گذر زمان عده ای اظهار داشتند فشار فناوری و کشش فناوری هر دو داستان نوآوری را به جلو پیش می برند. مدل دیگری نیز مطرح و عنوان شد که در یک سازمان از مدل های R&D تحقیق و توسعه و نوآوری بیرون می آید. بعدها نگاه‌ها فراتر از سازمان و بنگاه ها پیش رفت. بعضی ها اظهارداشتند شما چطور می توانید نقش تامین کننده ها، مشتری ها و یوزها را ناددیده بگیرید. در نهایت بحث نوآوری شامل زنجیره ارزش صنعت شد.

صفدری خاطرنشان کرد: بعدها در مدل سیستمی نوآوری عنوان شد که ما نمی توانیم تنها محدود به زنجیره ارزش صنعت باشیم. ما چطور می توانیم نقش نهادهای تامین مالی، نهادهای استاندارد گذار و قانونگذار را در نظام نوآوری نادیده بگیریم.

به گزارش سیناپرس، مشاور معاونت فناوری و نوآوری وزارت عتف گفت: امروز عمده مسائل شرکت ها، واحدهای فناور و نوآور ما اصلا مربوط به حوزه تکنیکال نیست. اتفاقا ما نشان داده ایم از پس پیچیدگی های فنی به خوبی برمی آییم. عمده مسائل ما مربوط به پیچیدگی های اجتماعی است. مثلا ما نمی توانیم سازمان غذا و دارو کشور را متقاعد کنیم که نگاه نوآورانه و دانش بنیان داشته باشد.

وی عنوان کرد: در نگاه سیستمی، مجموعه ای از نقش آفرینان بنگاهی و غیر بنگاهی، بخش دولتی و غیر دولتی، تحت نهادهای رسمی و غیر رسمی فعالیت می کنند. به عنوان مثال قانون حمایت از شرکت های دانش بنیان و قانون جهش تولید دانش بنیان نهادهای رسمی هستند که اکنون از شرکت ها حمایت می کنند. این نهادها با ریل گذاری موانع را برطرف کرده و فرهنگ نوآوری را ترویج می دهند.

مشاور معاونت فناوری و نوآوری وزارت عتف گفت: در نظام نوآوری، نگاهی ساختاری بر تعامل بازیگران و روابط فی مابین داریم یعنی من باید بتوانم تمام بازیگران نظام نوآوری را در ماتریس و در ستون قرار دهم و بگویم آیا بازیگران آن با یکدیگر تعامل دارند یا خیر. آیا تعامل درستی بین آنها حاکم است یا خیر.

وی افزود: در نظام نوآوری مجموعه ای از کارکردها را نیز داریم. در این نظام بازیگران نقش های مختلفی را بازی می کنند. برخی از بازیگران زنجیره ارزش صنعت هستند اما نباید نقش سایر بازیگران این زیست بوم و نظام را نیز نادیده بگیریم. یک سری بازیگران این مجموعه کارشان سیاستگذاری و هماهنگی، نظارت و ارزیابی است. سری دیگر کارشان تحقیق و توسعه است. ما نمی توانیم در مورد نوآوری کشور صحبت کنیم در حالی که تحقیق و توسعه بنیادی آن را تعطیل کرده باشیم.

صفدری اظهارداشت: هر کشور پیشتاز در حوزه نوآوری مانند کره جنوبی در حوزه تحقیقات بنیادین خود موفق عمل کرده است. این کشور فقط از تحقیقات بنیادین حمایت می کند. بودجه آن سازمان 9 هزار برابر بودجه صندوق حمایت از پژوهشگران و فناوران کشورماست.پس نباید  بگوییم چرا کشور کره نوآور است زیرا به تمام کارکردهای این نظام فکر می کند و نهاد متولی نیز دارد.

به گفته وی، نظام نوآوری یک سری ورودی و خروجی دارد. خروجی ها باید به تناسب ورودی ها باشد یعنی چه تعداد پژوهشگر و زیرساخت مانند پارک های علم و فناوری، مرکز رشد، دانشگاه، آزمایشگاه و سرمایه گذار در R&D و حتی سهمی در )GDP تولید ناخالص ملی)داریم.

وی گفت: در نقشه جامع علمی کشور سهم ما از تولید ناخالص داخلی در سال 1404 باید 4 درصد باشد اما اکنون به زور توانسته ایم نیم درصد آن را محقق کنیم در حالی که کشوری مانند کره جنوبی از مرز 4 درصد هم گذشته است.

وی بیان کرد: اکنون رتبه ایران در توسعه علم پانزدهم دنیاست. در توسعه فناوری و ثبت پتنت نیز رشد داشته ایم اما در خلق ثروت وضعیت خوبی نداریم. ما باید کل این زنجیره را در نظر بگیریم.

وی افزود: در شاخص نوآوری جهان ما توانسته ایم از رتبه 120( در سال 2014) به 60(در سال 2021) برسیم. در خروجی‌های دانشی و فناورانه و خلاقانه نیز اکنون رتبه 46 جهانی( بیشتر از میانگین دنیا) را داریم اما ضعف اصلی ما در شاخص های نهادی (قوانین، مقررات و فضای کسب و کار) است که رتبه 124 را داریم.

مشاور معاونت فناوری و نوآوری وزارت عتف در پایان گفت: مشکل ما در حوزه فناوری و نوآوری خارج از حوزه فناوری و نوآوری است. آنجایی که تمام سازمان ها و کنشگران باید بسیج شوند که نوآوری اتفاق بیفتد، مقاومت اقتصاد سنتی در مقابل جریان اقتصادی جدید و نوآوری وجود دارد. این مشکل را باید با نگاه سیستمی برطرف کنیم. پارک ها نقش جدی در این زمینه دارند و می توانند فرهنگ نوآوری را به تک تک سازمان ها تزریق کنند.