می توانیم صادرکننده الگو و سبک زندگی ایرانی باشیم؛ موضوع شهرهای آینده گرا یک اولویت ملی نیست

همه ما در فیلم ها و تصوراتمان شهرهایی را در آینده می بینیم که بیشترین امکانات و رفاه را برای ساکنانش فراهم کرده است.

به گزارش سیناپرس، بشریت در  هر کشور، شهر و روستائی در حالتی شگفت انگیز و بی مانند از آسیب پذیری، موقتی بودن، تکامل، اضطرار، شتاب، جنگ، فقر، بیماری، رنج، امید و آرزو شده است. همزمان در همه ما حس بدبینی  نسبت به شهرهای آینده؛ دیستوپیا ( ویران شهرها) که درباره بدترین تراژدی های انسانی و  طبیعی است و خوش بینی نسبت به یوتوپیا ( آرمان شهرها) نهادینه شده است.

ما در اندیشه های رو به آینده، به ویژه در رمان ها و فیلم ها بشریت را در شهرهای نوپدید و شهرهائی می بینیم که به خلاقانه ترین شیوه ها ممکن، بیشترین امکانات، رفاه و فناوری های دگرگون ساز برای شهروندانش فراهم شده است.

بررسی نوآوری ها و کنش های معماران، شهرسازان، برنامه ریزان شهری، آینده نگران و اندیشمندان بسیاری که تا کنون تلاش کرده‌اند شهرهایی آینده‌نگر  برای بهبود زیست انسانی بشری طراحی کنند، اکنون یک میراث جهانی مشترک از بینش، دانش و تجارب متنوع را در اختیارمان قرار داده است.

این میراث جهانی در لبه های علم و در آستانه انقلاب صنعتی پنجم، بهترین ر اهنمای ما برای گرایش  دادن شهرهای  امروزی به شهرگرائی آینده گرا است. پیام شناختی چنین شهرهائی که به پایداری، فناوری های دگرگون ساز و حفظ محیط زیست گرایش  دارند برای کشورمان چیست؟

در این میان دکتر اسماعیل رحیمی، آینده پژوه، متخصص طراحی شهرهای آینده، برنده جایزه بنیاد جهانی انرژی در زمینه طراحی شهرهای آینده، مدیر شرکت منشور شهرهای آینده و مدیر مرکز نوآوری شهرهای آینده مستقر در پارک ملی علوم و فناوری های نرم وصنایع فرهنگی جهاددانشگاهی گفت: از شهرهای نوین در دنیا به عنوان شهرهای فردا نیز نام می بریم، اما در جهان این طبقه بندی به شهرهای آینده نگر، شهرهای آینده و شهرهای آینده پیشران معروف هستند.

وی در ادامه افزود: شهرهای آینده یک پارادیم هستی شناختی متفاوت  از پارادایم های پیشین شهری هستند. رویکرد و  نگاه آینده اندیشانه به شهرهای آینده از دوران باستان تا عصرمدرنیته و روشنگری در کانون اندشه های بزرگان و جوهره کلی ملل وجود داشته است. اندیشه های پسامدرنیته با ظهور تغییر  دهندگان بزرگی در اندیشه از جمله؛ امرسون، مارکس، نیچه، اچ جی ولز، داروین، ژول ورن؛ از داستان و فلسفه ورزی صرف به داستان های پیش نگرِ ژرف، علمی و تخیلی تغییر گرایش داد. تقریبا از پایان جنگ جهانی دوم نسل های شهرها همزمان با نسل های اندیشمندان به شکلی ریشه ای تغییر کردند.مثلا باغ شهرها به شهر باغ ها، شهرهای صنعتی به شهرهای فناوری و سپس نسل های جدید شهرها شکل گرفت. برخی از نمایه های شهرهای جدید،« شهرهای هوشمند »است.

اثر شگرف پست مدرنیزم، جهانی شدن، عصر اطلاعات، هوش مصنوعی، انقلاب صنعتی چهارم، انقلاب در طراحی، معماری، سناریو پردازی شهریِ غیرخطی، فناوری های شهری، توسعه پایدار، آگاهی جهانی موجب شده است ما در عرض شصت سال شاهد پدیدار شدن سه نسل از شهرهای هوشمند باشیم واکنون همزمان با سپیده دم انقلاب صنعتی پنجم؛  نسل چهارم شهرهای هوشمند در حال شکل گیری است.

رحیمی تاکید کرد: در شهرهای هوشمند بر مبنای ICTو IOT واقعیت افزوده AR، واقعیت مجازی VR، زنجیره  بلوکی Block Chain، متاورس، مهندسی ژنتیک، فناوری های همگرا NBICs، ماهواره، مهندسی رباتیک، هوش مصنوعی یادگیرنده و خوشه های فناوری در طبقه بندی های گسترده؛ شهرگرائی و شهرسازی تازه ای در دوران تمدنی ما را شکل داده است.

اما پارادایم شهرهای آینده صرفا به شهرهای هوشمند خلاصه نمی  شود بلکه بیش از 50 نوع  شهر آینده گرا را در بر می گیرد. برخی نمونه های شهرهای جدید از این قرار است: شهری دیگر وجود دارد، مثل شهرهای پایدار، شهرهای خلاق، شهرهای هوشمند، شهرهای هوشمندسبز، شهرهای صنعتی و فناوری، شهرهای نرم، شهرهای چندفرهنگی، شهرهای تجاری، شهرهای نمایشگاهی، شهرهای یادگیرنده، شهرهای سبز، شهرهای دوست دار کودک، شهرهای جهانی، مترو پولیس ها، تکنوپولیس ها، هایپرسیتی ها، و ... اساسا به این خانواده از شهرها، شهرهای آینده گرا می گویند. حتی شهرهای کنونی که در  جابجائی پارادایم ها به شهرهای پیش رو  و رو به آینده دگرگون می شوند از این قبل هستد. مانند سنگاپور، لندن، شنزن، سانفرانسیسکو؛ نیویورک؛ بمبئی، بارسلون، لیسبون، دوبی و پاریس.

وی در ادامه خاطرنشان کرد:  این شهرها سه پایه اساسی که شامل زیست پذیری، پایداری و تاب آوری است را به دنبال دارد. متاسفانه در 20 سال اخیر  به دلیل برخوردار  نبودن بسیاری شهرهای دنیا از زیست پذیری، پایداری و تاب آوری؛ دچار آسیب های فراوان شدند.به عنوان مثال برخی شهرهای چین که در زلزله ها و سیل ها  از بین  رفتند یا شهرهای شبه قاره هندوستان، اندونزی و فیلیپین  که ممکن است زیست پذیر باشند، اما تاب آور نیستند ،تخریب شدند. تاب آوری صرفا به مقوله های زیست محیطی و جغرافیایی گفته نمی شود، بلکه جامعه شناختی  و  هویتی نیز  هست.

رحیمی در ادامه خاطرنشان کرد: از سوی دیگر در کشوری مانند ایران شهرهایی وجود دارند که (در مقیاس ملی و محلی) تاب آور و زیست پذیرهستند اما هنوز پیش نگر  نیستند. از جمله کاشان، قائمشهر، صحنه، مراغه، بناب، محلات، بروجرد و یزد که میراث دار بیش از چندهزار سال، نوآوری  ها محلی ماندگار هستند. مانند استفاده درست از آب انبارها و آب‌های زیرزمینی توسط یزد، و این پیامد اندیشه آینده نگری است که پیشینیان برای آبادنی این شهر  ها داشته اند. و این شهرها در رده شهرهای آینده نگر به شمار می آمده اند. اما  امروزه از  استانداردهای جهانی فاصله  دارند و الگوی شهرهای دیگر  به  شمار نمی آیند. شایسته است شهرهای ایران با تکیه بر داش و علم جهانی در فرایند شهری و شهرگرائی بهتری قرار گیرند.

مدیر شرکت منشور شهرهای آینده گفت: شهرهای آینده جنبه مهم دیگری هم دارند مانند طراحی توانمندساز که جامع ترین و برترین ویژگی برای پدیدار شدن یک شهر جدید است. طراحی شهرهای آینده باید با ویژگی اکولوژیکی و دوست داری محیط زیست انجام  شود. طراحی شهری باید متناسب با طبیعت، خانواده، سالمندان، اقلیت ها، هویت های نوپدید، چند فرهنگ گرائی، تلفیق و کاربرد پذیری فناوری های مختلف، کودک و نوجوان، حفظ منابع کنونی برای نسل کنونی و نسل های بعدی باشد به همین دلیل  و در طراحی، پیاده سازی  و برنامه ریزی شهری، استفاده از مصالح قابل بازیافت و کاربرد گسترده انرژی های نو مهم است.

وی تاکیدکرد: قابلیت بهره برداری از بیش از 15 انرژی نو به صورت انبوه در دنیا وجود دارد، بنابراین باید در طراحی شهرهای آینده گرا این موضوعات را در نظر گرفت. سیاستگزاران و طراحان شهرها باید استفاده درستی از علوم شهری، محیط زیست، عمران، معماری و برنامه ریزی شهری داشته باشد. در شهرهای آینده گرا باید در هماهنگی با استانداردهای 17 گانه توسعه پایدار استفاده مناسبی از خورشید، باد، پیاده رو ها، فرهنگ، بازیافت، معدن کاوی شهری، محله های کوچک زیست پذیر  و به هم پیوسته، زیرساخت های کلیدی، خوب اداره گری، حمل و نقل، بهداشت و  درمان، آموزش، اقتصاد شهری، کشاورزی شهری، اکولوژی، توسعه موزون، و گردش آزاد انرژی و تبدیل کردن فناوری به عنوان خدمتکار انسان نه انسان به عنوان خدمتکار فناوری به کار گرفته شود.

رحیمی خاطرنشان کرد: موضوع شهرهای آینده گرا در بسیاری از کشورها اولویتی ملی است درحالی که متاسفانه در کشور ما این موضوع به عنوان اولویت ملی مطرح نیست و حتی در محافل دانشگاهی، پژوهشی و استارت آپ  ها هم، اساتید، خبرگان و طرفداران متخصص، وفادار و مستحکمی ندارد.
وی عنوان کرد: از چند سال پیش تا کنون من به عنوان داور مسابقات آمریکا در حوزه طراحی شهرهای آینده هستم و از پانزده سال پیش تا کنون بیش از 150 مقاله انگلیسی و فرانسوی در پایگا های علمی با دسترسی آزاد منتشر کرده ام، همچنین مشغول نگارش یک کتاب درباره شهرهای آینده گرا به زبان انگلیسی با استفاده از منابع علمی گوناگون از جمله بیش از 800 کتاب مرجع هستم. و  تصمیم  دارم تجربیات 15 ساله خود را در ساختار بین  المللی در این کتاب منتشر کنم. همچنین علاقمندم تجاربم درباره رویکرد شهرگرائی آینده گرا  را به کشور منتقل کنم.به نظر  من پارادایم شهرهای آینده گرای کنونی یا شهرهای هوشمند حتی در سطح جهانی به سوی انحراف رفته است.و نتایج وخیمی به خصوص در تغییرات اقلیمی ایجاد کرده است.

هر کشوری  به سهم خود بایستی ساز و کارها و سناریوهای شبکه ای و  وسیعی برای رویاروئی درست با شهرهای طراحی و ابداع کند و با شبکه جهانی دیگر کشوره به اشتراک بگذارد. ما با تاسیس مرکز نوآوری  و کارآفرینی شهرهای آینده و استقرار در جزیره کیش در پی  آن هستیم که با رویکردی حل المسائلی در موضوعات شهری جدید به استقبال چالش ها برویم. ما به یاری شیوه های مناسب همکاری ها و تعاملات بین المللی، در انتقال فناوری به داخل و اشتراک گزاری نوآوری ایرانی گستره بین المللی کوشا خواهیم بود.

وی تاکید کرد: یکی از اهداف اصلی مرکزنوآوری شهرهای آینده، یکپارچه سازی نوآوری های ایران در  طراحی، پیاد سازی ایده ها و سیاستگزاری شهرهای ایرانی و علم شهرسازی با تلفیق تجاب، میان رشته ها و فرارشته ها است. کودکان و نوجوانان، فریلنسرها تنه اصلی تخصصی و  سازماندهی برنامه های ما هستند. ما توانائی داریم در گستره زمانی 5 سال آینده صادرکننده الگو و سبک زندگی ایرانی در سامان شهرهای جدید در مقایس جهانی باشیم.

وی افزود: اگر مساعی و تسهیل گری پارک ملی علوم و فناوری های نرم وصنایع فرهنگی نبود گام های موثری نیز برای برپائی این مرکز برداشته نمی شد. پشتیبانی این پارک در این مسیر بهترین پشتوانه ملی  را برای تیم ما فرهم کرد.این گام بزرگ دلگرم کننده موجب می شود توانائی ما برای به پیش رفتن افزون شود.

رحیمی با بیان اهمیت مرکز نوآوری شهرهای آینده خاطرنشان کرد: چند روش و الگو برای طراحی شهرهای آینده ابداع کرده و در مسیر ثبت آنها به  عنوان اختراع هستیم. همچنین کار کنش گری را شروع کردیم و در حال آموزش کودکان و نوجوانان علاقه مند هستیم تا به عنوان محور اساسی نیروی انسانی  یک شرکت قرار گیرند. همچنین با راه اندازی این مرکز در فرهنگسرای مرکزی جزیره کیش علاوه بر دوره های آموزشی برای کاربردی کردن مفاهیم جهانی، الگوهای ایرانی، مفاهیم و ارزش های دینی، اهدافی را ترویج خواهیم کرد تا در فضای حرفه ای کاربردی شرایط پیشتازی اندیشه ایرانی در بافتار جهانی را فراهم  کنیم.

در این مسیر راهبردی لازم است علاوه بر پارک ملی علوم، فناوری های نرم و صنایع فرهنگی دیگر  نهادهای عالی رتبه کشور و بخش خصوصی  به ما کمک کنند. ما برای پیشرفت ملی و بهبود شهرهایمان نیازمند روح تازه ای از علم، آینده نگری و آینده اندیشی هستیم. رقابت جهانی در علم، صنعت، اقتصاد، فرهنگ و فناوری را رصد کنید وبه جوانان نوگرای وطن کمک کنید.