رشد و توسعه چشمگیر جریان گردشگری در جهان- مهدیه شهرابی فراهانی
رشد و توسعه چشمگیر جریان گردشگری در جهان
در طی 60 سال اخیر، گردشگری از رشد پیوسته‌ای برخوردار بوده است. از سال 1950 که مسافرت جنبه جهانی به خود گرفت و در سطح بین‌المللی به صورت یک فعالیت عمومی مطرح شد هر سال بر تعداد گردشگرها افزوده شده است. مطابق برآورد سازمان جهانی گردشگری در طی سال های 2005-1950، گردشگری بین‌المللی با نرخ رشد سالانه 5/6 درصد، از 25 میلیون گردشگر در سال 1950 به 806 میلیون در سال 2005 افزایش یافت. و پیش‌بینی می‌شود تا سال 2020، تعداد گردشگر ورودی در سطح جهان به 5/1 میلیارد نفر خواهد رسید (سازمان جهانی گردشگری، 2006).
طرفداران توسعه گردشگری به این فعالیت به عنوان ابزاری برای مقابله با مشکلات اقتصاد کلان در سرزمین‌های مقصد می‌نگرند. با توجه به ماهیت کاربری صنعت گردشگری، به رغم پیشرفت‌های فنآورانه در جهان، این صنعت همچنان بر محور نقش قابل توجه نیروی انسانی استوار است، به طوری که این صنعت موجب اشتغال مستقیم در زیربخش‌های صنعت و اشتغال غیرمستقیم در بسیاری از فعالیت‌های مالی، تبلیغاتی، فنی، حقوقی، حمل و نقل، مواد غذایی، خدمات اداری، فروش، پزشکی و بهداشتی، هتلداری و نظایر آن می‌شود. این ویژگی برای کشورهایی که با مشکل بیکاری روبرو هستند و از توانایی‌های لازم (طبیعی، فرهنگی، تاریخی و اجتماعی) برای توسعه گردشگری برخوردارند اهمیت خاصی دارد. بنابراین توسعه صنعت گردشگری با تمرکز بر ایجاد مراکز سرگرمی، فرهنگی و فراهم نمودن امکانات رفاهی به منظور جذب سرمایه انسانی مورد نیاز و توسعه کسب و کارهای جدید به یکی از اساسی‌ترین برنامه‌ها برای بسیاری از شهرها و مناطق انتخاب شده است.
بررسی اثرات اقتصادی صنعت گردشگری در سطح جهان نشان می‌دهد که این صنعت در 5/6 تریلیون دلار از اقتصاد جهانی مشارکتی غیرمستقیم داشته و حدود 260 میلیون شغل نیز در ارتباط با این صنعت هستند که حدوداً یک شغل از هر 12 شغل می‌باشد. این آمار برای سال 2011 حدود 3/6 تریلیون دلار از کل تولید ناخالص داخلی جهانی (9 درصد)، 255 میلیون شغل (یک دوازدهم شغل)، 743 میلیارد دلار در سرمایه‌گذاری (5 درصد) و 2/1 تریلیون دلار مشارکت در صادرات (5درصد) بوده است (سازمان جهانی گردشگری، 2012 .(
سازمان جهان گردشگری در گزارش منتشر شده سال 2017 بیان می‌کند که شمار گردشگران بین‌المللی در سال ۲۰۱۷ میلادی با رشد ۷ درصدی به ۱.۳۲۲ میلیارد نفر رسیده که بهترین آمار از سال ۲۰۱۰ میلادی تاکنون است و انتظار می‌رود با ادامه این روند در سال ۲۰۱۸ در نهایت رشد ۴ تا ۵ درصد رقم بخورد. بر اساس آمار و ارقام ارسال شده از سوی مقاصد گردشگری سراسر جهان، برآورد می‌شود در سال ۲۰۱۷ میزان سفر گردشگران بین‌المللی (اقامت شبانه) ۷ درصد افزایش یافته است که این رشد بالاتر از متوسط رشدی ۴ درصدی است که از سال ۲۰۱۰ تاکنون ثبت می‌شده است. بیشترین رشد گردشگری بین‌المللی در مناطق مختلف جهان را قاره اروپا با پیشتازی منطقه مدیترانه ثبت کرده که ۸ درصد بیشتر از سال ۲۰۱۶ گردشگر خارجی جذب کرده است. قاره آفریقا نیز در سال ۲۰۱۷ رشد ۸ درصد را در جذب گردشگر تجربه کرد و پس از آن مناطق آسیا و اقیانوسیه با ۶ درصد، خاورمیانه با ۵ درصد و آمریکا با ۳ درصد رشد همراه بوده‌اند.
روند رشد گردشگری بین‌الملل از سال ۱۹۹۵ تا ۲۰۱۷
منبع: سازمان جهانی گردشگری، 2018
سال ۲۰۱۷ گردشگری بین‌المللی به عنوان یک محرک قدرتمند در توسعه اقتصادی عمل کرده و به عنوان سومین صادرات بزرگ جهان نقش بزرگی در اشتغال‌زایی و موفقیت جوامع جهانی ایفا کرده است. در سال ۲۰۱۷ شمار گردشگران بین‌المللی در اروپا به ۶۷۱ میلیون نفر رسید که نشان از رشد ۸ درصدی در مقایسه با آمار سال گذشته آن دارد. در این میان منطقه مدیترانه با ۱۳ درصد رشد در قاره اروپا پیشتاز بوده است و اروپای غربی نیز رشد ۷ درصدی را در عرصه جذب گردشگر خارجی تجربه کرده و شمال و شرق اروپا نیز با ۵ درصد رشد چشمگیری به ثبت رسانده‌اند.
منطقه آسیا و اقیانوسیه با رشد ۶ درصدی در سال ۲۰۱۷ میزبان ۳۲۴ میلیون گردشگر بوده است و منطقه جنوب آسیا با ۱۰ درصد رشد بهترین عملکرد را طی یک سال گذشته در عرصه گردشگری داشته است و پس از آن جنوب شرقی آسیا با ۸ درصد، اقیانوسیه با ۷ درصد و شمال شرق آسیا با ۳ درصد رشد قرار گرفته‌اند.
رشد گردشگری بین‌المللی در مناطق مختلف جهان در سال ۲۰۱۶ و ۲۰۱۷
منبع: سازمان جهانی گردشگری، 2018
قاره آمریکا نیز در سال 2017 از ۲۰۷ میلیون توریست خارجی میزبانی کرد و بیشتر مقاصد گردشگری این قاره رشد مثبتی را در جذب گردشگر ثبت کرده‌اند. آمریکای جنوبی با ۷ درصد پیشتاز رشد گردشگری در این منطقه بوده و آمریکای مرکزی و کارائیب نیز در یک سال گذشته هر کدام ۴ درصد رشد در عرصه گردشگری داشته‌اند. آمریکای شمالی نیز ۲ درصد رشد در مقایسه با آمار سال ۲۰۱۶ داشته که بیشتر مربوط به کشورهای مکزیک و کاناداست اما کشور آمریکا به عنوان بزرگترین مقصد گردشگری این منطقه در عرصه جذب گردشگر نزول داشته است. براساس اطلاعات موجود، قاره آفریقا نیز در سال ۲۰۱۷ شاهد ورود ۶۲ میلیون گردشگر بوده که رشد بالای ۸ درصدی را برای این قاره رقم زده است و شمال آفریقا با ۱۳ درصد بهترین عملکرد را در این منطقه داشته است و پس از آن منطقه صحرای آفریقا با رشد ۵ درصدی قرار گرفته است. منطقه خاورمیانه نیز با رشد ۵ درصدی در مجموع پذیرای ۵۸ میلیون گردشگر خارجی طی سال گذشته میلادی بوده است (سازمان جهانی گردشگری، 2018).
نویسنده: مهدیه شهرابی فراهانی، دکترای مدیریت گردشگری دانشگاه علم و فرهنگ و کارشناس معاونت فناوری پارک ملی علوم و فناوری های نرم و صنایع فرهنگی