غذا؛ فرهنگ و گردشگری- ۱۶ اکتبر روز جهانی غذا- مهدیه شهرابی فراهانی
غذا؛ فرهنگ و گردشگری- 16 اکتبر روز جهانی غذا
غذا از مهمترین مؤلفه‌های فرهنگی و اجتماعی، همواره مورد توجه بشر قرار گرفته و امروز فراتر از یک نیاز جسمیِ صرف بدان نگریسته می‌شود. انسان از بدو آفرینش با طبیعت در ارتباط بوده و این ارتباط در جهت تأمین نیازهای معیشتی و حیاتی آدمی شکل می‌گرفته است. تا اینکه پس از انقلاب صنعتی، غذا نیز به جرگه صنعت پیوست و در قالب «صنایع غذایی» مطرح گردید. از این رو تولید غذا به محصولات زمین‌های کشاورزی محدود نشده و کارخانجات صنعتی با بهره‌مندی از دانش تخصصی و مهندسی به گروه تولیدکنندگان محصولات غذایی پیوستند.
امروز، غذا به عنوان یکی از مهمترین نیازهای اولیه انسانی، نماد فرهنگ محسوب شده و به عنوان عناصر فرهنگی شناخت جوامع به شمار می‌رود. غذا یکی از عناصر فرهنگی است که در فهرست ویژگی‌ها و مؤلفه‌های شناخت فرهنگ یک ملت و جامعه خاص به شمار می‌رود و هر روز نیز به جذابیت و محبوبیت آن اضافه می‌شود. به همین سبب در سال‌های اخیر با رشد صنایع خدمات در بستر غذا از جمله توسعه انواع رستوران‌ها، کافی‌شاپ‌ها، و مجموعه‌های خدماتی تهیه و سفارش غذا روبرو هستیم که در حال حاضر بخش بالایی از درآمدهای اقتصادی را به خود اختصاص داده‌اند.
بخش قابل توجهی از درآمدهای اقتصادی کشورها از صنعت غذا ناشی از توسعه گرشگری در این حوزه بوده است. برگزاری انواع فستیوال‌ها، جشنواره‌ها، آیین‌های سنی غذایی در نقاط مختلف جهان، از جمله اقدامات فرهنگی مؤثر در توسعه گردشگری این مناطق به شمار می‌رود که نقش بسیار مهمی در صنعت گردشگری ایفا می‌کند. غذا، آداب غذایی، از نحوه پخت تا سرو کردن آن در طیف آیین‌ها و رسوم فرهنگی به شمار می‌رود که به خودی خود مؤلفه فرهنگی یک منطقه محسوب می‌شود. آمار گردشگری نیز حاکی از این مطلب است که غذای سنتی و محلی یک منطقه، از ارزش والایی در نزد گردشگر محسوب شده و یکی از اهداف کلیدی و علایق گردشگر در سفر به مقصدهای گردشگری به شمار می‌رود.
اگرچه اهمیت غذا بر کسی پوشیده نیست و در بستر این مفهوم انگیزشی و زیستی، روز 16 اکتبر را نیز به عنوان روز جهانی غذا برگزیده‌اند، با این حال هنوز که هنوز است در جهانی که مسیر پیشرفت و توسعه را می‌پیماید و گستره‌ای از فعالیت‌های فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی، زیست محیطی و سیاسی را در سیطره مفهوم غذا ایجاد نموده است، اما همچنان گرسنگی، سوءتغذیه، استثمار و فقر در نقاط مختلف کره خاکی به چشم می‌خورد. این امر می‌تواند نمایانگر این مفهوم باشد که از دیدگاه برخی سنت‌گرایان، صنعتی شدن نمی‌تواند کلید موفقیت همیشگی تلقی گردد.
روز جهانی غذا- 16 اکتبر مصادف با 24 مهر ماه- به افتخار تأسیس سازمان فائو در سال ۱۹۴۵ نامگذاری شده و در سراسر جهان گرامی داشته می‌شود. در این روز، سازمان‌های بین‌المللی، به منظور برقراری روابط در زمینه کشاورزی و زمینه‌سازی برای جلوگیری از فقر و گرسنگی و نابودی محیط زیست، تلاش می‌کنند. استفاده از تجربیات، نحوه تغذیه، انتقال فناوری از کشورهای توسعه یافته به کشورهای در حال توسعه، موجب رونق و پیشرفت در صنعت مواد غذایی در ملل جهان سوم می‌شود. روز جهانی غذا، تلنگری برای بیداری وجدان‌های به خواب رفته و روز همدردی با گرسنگانی است که از ابتدایی‌ترین حق زندگی، یعنی غذا محرومند. شعار روز جهانی غذا در سال 2019 نیز با عنوان«رفتار ما آینده ما را می‌سازد؛ رژیم غذایی سالم برای دنیای بدون گرسنگی» انتخاب شده است.
جمهوری اسلامی ایران در سال 1332 شمسی برابر با 1953 میلادی عضو سازمان خواربار و کشاورزی ملل متحد (فائو) گردید و بر اساس سوابق موجود، این نمایندگی از سال 1353 (1974 میلادی) تأسیس گردیده است و توسط سفیر و نماینده دایم که از بین متخصصین ارشد بخش کشاورزی انتخاب می‌گردد و معاونین وی اداره می‌گردد. سفیر نماینده کشور در سازمان‌های ملل متحد در رم بوده و ضمن حضور در نشست‌ها مواضع کشوری و منطقه‌ای را جهت لحاظ گردیدن در برنامه‌ها، سیاست‌گذاری‌های و پروژه‌های سازمان‌های مذکور ارایه می‌نماید. وزارت بهداشت نیز با گرامیداشت این روز اعلام نمود ویژه برنامه‌های سراسری به مناسبت روز جهانی غذا با عنوان ملی اصلاح الگوی تغذیه برای حفظ و ارتقای سلامت اجرا می‌شود.
کشور ایران به جهت بهره‌مندی از فرهنگ و تمدن تاریخی کهن، به ویژه در امر غذا از ظرفیت‌ها و توانمندی‌های بسیاری برخوردار است که محوریت فرهنگ مناطق ایران را به خود اختصاص داده است. به دلیل وجود قومیت‌ها و فرهنگی‌های متنوع در کشور، غذا نیز از این گستره تنوع برخوردار بوده و بستر فرهنگی قابل توجهی را برای توسعه گردشگری فرهنگی ایران در اختیار دارد. امید آن می‌رود با بهره‌مندی از فرصت‌ها و منابع فرهنگی غنی که در اختیار داریم، توسعه و پیشرفت کشور عزیزمان ایران را در صنایع فرهنگی نظاره‌گر باشیم.
مهدیه شهرابی فراهانی (دکترای تخصصی مدیریت گردشگری دانشگاه علم و فرهنگ)